Canbo

“İnanılmaz bir hızla ilerliyordu. Gölü yara yara geçiyor, ardında köpüklü dalgalar bırakıyordu.”

 Var mı? Yok Mu?

     Van Gölü Canavarı... Cano... Cane... CanCan... Can... Canan... Ya da Canbo... Ya da adı her ne ise. Var mı? Yok mu? Bütün mesele bu can alıcı soruda düğümleniyor. Bu açıdan yörede yaşayan insanları üçe ayırmak mümkün. Canavarı hiç görmediğini söyleyenler, Gördüm diye bas bas bağıranlar, gördüklerini söylemekten çekinenler...

    ‘Van Gölü Canavarı’ ile ilgili öyküler 60 yıl öncesine dek gidiyor. İlk kez 1940’larda canavarı gördüğünü söyleyen insanlar çıkmış ortaya. O günden bu yana da bazen bir kişi, bazen bütün bir mahalle halkı, bazen de gölün kıyısındaki köylerden herhangi birinin bütün sakinleri fırlamışlar ayağa, ‘Canavarı Gördük!’ diye.

     Aslında canavarın çok eski çağlardan beri gölde yaşadığını ileri sürenler de yok değil. İddia sahipleri, Van Gölü’ndeki Akdamar (Ahtamara) Adası’nda bulunan kiliseyi şahit gösteriyorlar. Kilisenin duvarları üzerindeki kimi resim ve figürlerde yer alan tuhaf ‘yaratık’ın canavarın ta kendisi olduğunu söylüyorlar.

“Rezil olurum diye kimseye söyleyemiyorum”

     Peki bilimsel açıdan gölde bir canavarın (ya da çok iri cüsseli her hangi bir canlının) yaşaması mümkün mü? Bilim adamları çoğunlukla ‘hayır’ cevabını veriyorlar bu soruya. Bilim çevrelerine göre, gölde az sayıda inci kefali balığı var ve bunlar da kıyıya yakın yerlerde, tatlı su akıntılarının göle karıştığı noktalarda kümeleniyorlar. Böylesine az miktardaki balık, bu cüssede bir canlının (canlıların) beslenmesi için yeterli değil. Bu görüşe karşı çıkanlar ise, gölde yaşayan tek balık türünün inci kefali olduğunun bir gerçek olduğunu, ancak gölün inci kefali açısından son derece zengin olduğunu, gölün uzak derinliklerinin ‘adeta balık kaynadığı’ nı söylüyorlar.

     Gölde bir canavarın yaşayamayacağını öne süren çevrelerin dayandığı bir önemli nokta da göl suyunun çok fazla oranda sodalı olması. Bu görüş savunucuları, soda oranının bunca yüksek olduğu bir suda canavarın yaşaması mümkün değil, diyorlar. Karşı tarafın cevabı ise çoktan hazır: “Sodalı suda canavar yaşayamıyor da bu kadar inci kefali nasıl yaşıyor?”

“Bilime inanıyorum, ama gözlerime daha fazla”

“Birlikte balık avladığımız köylülere gösterdim. ‘Ne var bunda? Yeni mi gördün!’ dediler, ‘ Avladığımız balıkları yemeye gelmiş, hinoğluhin!’ ”